„Labirynty komunikacji. Język. Kultura. Literatura” to temat drugiej edycji Liberariów Gnieźnieńskich – sympozjum Biblioteki Instytutu Kultury Europejskiej. Liberaria Gnieźnieńskie wpisują się w ideę uniwersytetu zaangażowanego, a ich celem jest tworzenie interdyscyplinarnego forum do dyskusji i wymiany myśli.
Wydarzenie adresowane nie tylko do społeczności akademickiej, ale także do mieszkańców regionu, odbyło się 17 listopada 2023 roku. Podczas tegorocznej edycji gnieźnieńska Filia Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu gościła grupy licealistów z I, II i III Liceum Ogólnokształcącego w Gnieźnie, Liceum Milenium oraz uczniów Zespołu Szkół w Janowcu Wielkopolskim, tworząc przestrzeń edukacyjną i inspirującą dla blisko 250 osób. Wystąpiło sześciu prelegentów podczas wygłoszenia pięciu wykładów z zakresu ogólnie pojętej humanistyki, jako że objęły obszary literatury, historii, komunikacji językowej, społecznej i międzykulturowej.
Pierwszy wykład zatytułowany „Kreolingwistyka – czyli fascynujące badania kultur i języków mieszanych, ginących i niedocenianych” przedstawili dr Aleksandra R. Knapik (Komisja Nauk Filologicznych Oddziału PAN we Wrocławiu) i prof. Piotr P. Chruszczewski z Uniwersytetu Wrocławskiego. Prelegenci starali się wyjaśnić czym jest kreolingwistyka? Wykład był też próbą odpowiedzi na pytania: Ile czasu potrzeba, żeby zniewoleni ludzie transportowani w nieludzkich warunkach na plantację bawełny w ładowni statku wykreowali nowy język kontaktu? Czy język powstał przy ognisku, czy też może najpierw był język, a dopiero później można było usiąść i rozmawiać? Jak i dlaczego języki umierają? W jaki sposób trwale rewitalizować ginące języki? Iloma językami mówi świat? Dlaczego przekładoznawstwo oraz dydaktyka języków są integralnymi częściami językoznawstwa kontaktu? Dlaczego zniewoleni ludzie potrafili być bardziej kreatywni niż ich oprawcy – łowcy niewolników? Czy to, co ludzie robią najczęściej, to komunikowanie się?
Żywym zainteresowaniem cieszył się wykład „Dezinformacja jako narzędzie nowej inżynierii społecznej” wygłoszony przez dr Klaudię Rosińską, badaczkę i ekspertkę w dziedzinie fake newsów, która powiedziała: – „W cyfrowym świecie kłamstwo wydaje się nie do zatrzymania. Ono ma wiele żyć. Ale to od nas zależy jak wiele”. Dr Rosińska, poprzez analizę genezy oraz skutków tego powszechnego i niebezpiecznego zjawiska, przedstawiła wnikliwe spojrzenie na kryzys dezinformacji. Omówiła kluczowe kwestie, takie jak definicja i klasyfikacja fake newsów, wpływ czynników technologicznych i psychologicznych na ich rozprzestrzenianie oraz dotychczasowe badania nad tym zjawiskiem. Uczestnicy mieli okazję poznać zagadnienia fake newsów w kontekście polskiej przestrzeni cyfrowej, a także usłyszeli o narzędziach do weryfikacji treści w Internecie. Po wykładzie pojawiło się kluczowe pytanie, czy powinno się omawiać zagadnienia związane z dezinformacją na zajęciach lekcyjnych w szkołach?
Kto i dlaczego manipuluje historią Katalonii? Jaką rolę w tym procesie pełnią kontrowersyjne i niezgodne z faktami historycznymi tytuły nadawane niektórym książkom? Czy Krzysztof Kolumb i Miguel de Cervantes byli Katalończykami? Dlaczego historycy akademiccy powinni podjąć się trudu walki z manipulacjami i kłamstwami historycznymi, których autorami są pseudohistorycy? Między innymi na te pytania odpowiedział prof. Filip Kubiaczyk z Instytutu Kultury Europejskiej UAM, podczas wykładu pt. „Szokujące tytuły, prowokujące okładki, nieprawdziwe treści. Książki o przeszłości Katalonii w służbie politycznej indoktrynacji”.
Jakub Łukaszewski, z Pracowni Starych Druków Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu, wygłosił wykład zatytułowany „Kradzieże w polskich bibliotekach na przełomie XX i XXI wieku”. Na przykładzie historii wielu wspaniałych bibliotek mgr Łukaszewski wskazał na odnotowywane, zuchwałe kradzieże książek, po których szukano odpowiedzi na nurtujące pytania: Jak do kradzieży doszło? Kto jest sprawcą? Jakie są straty dla historii i dziedzictwa kulturowego?
Z pewnością uczestnictwo w II Liberariach dało, licealistom, nie tylko możliwość zaznajomienia z formą akademickiego wykładu, ale także włączenia się do dyskusji i baczniejszego przyjrzenia się życiu uczelni wyższej.
Z kolei, opowieści o fascynującym życiu i twórczości Arthura Conan Doyle’a, w których nie brakuje wątków archeologicznych, przyciągnęły przedstawicieli Gnieźnieńskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Wykład zatytułowany „Arthur Conan Doyle jako archeolog amator. Wątki prahistoryczne w powieściach pisarza” wygłosiła dr hab. Agnieszka Mączyńska, która na co dzień jest kustoszem w Muzeum Archeologicznym w Poznaniu, gdzie jako popularyzatorka wiedzy o przeszłości, kieruje Działem Wystaw i Edukacji. Jako archeolog i ceramolog w Polskiej Archeologicznej Ekspedycji do wschodniej Delty Nilu, regularnie od 1998 roku, bierze udział wyprawach do Egiptu.
Biblioteka Instytutu Kultury Europejskiej UAM wkrótce rozpocznie prace nad III edycją Liberariów Gnieźnieńskich, która planowana jest na przełom października i listopada 2024 roku.
