„Romanizacja obszarów zurbanizowanych w prowincjach reńsko-dunajskich Cesarstwa Rzymskiego (I-III w.n.e.)”
Grant Narodowego Centrum Nauki

Nadrzędnym celem projektu realizowanego od roku 2016 pod kierownictwem prof. dr hab. Leszka Mrozewicza, jest wykazanie, jak w następstwie wymieszania się różnych grup ludnościowych, w warunkach nadgranicznych, wykształciło się specyficzne społeczeństwo prowincjonalne identyfikujące się z Imperium Romanum. Projekt koncentruje się na dwóch zasadniczych aspektach dziejów prowincji rzymskich: romanizacji i urbanizacji, jego celem jest także stworzenie właściwego modelu funkcjonowania tych dwóch zjawisk (romanizacja – urbanizacja) w prowincjach położonych nad Renem i Dunajem, co dla zrozumienia ich dziejów i integracji z Cesarstwem Rzymskim ma znaczenie szczególne. Powszechnie akceptowany paradygmat zakłada bowiem, że między romanizacją a urbanizacją istnieje sprzężenie zwrotne: niemożliwe było osiągnięcie właściwego poziomu romanizacji bez odpowiednich struktur miejskich, a zarazem tworzenie miast rzymskich w pełnym tego słowa znaczeniu warunkowane było wysokim stopniem zromanizowania mieszkańców danego regionu.
Metodyka badań proponowanego projektu ma charakter interdyscyplinarny i łączy kompetencje i warsztat badawczy historyka oraz archeologa. Najważniejsze źródła to materiał epigraficzny (inskrypcje) oraz zabytki archeologiczne. Źródła epigraficzne zajmują miejsce szczególne, dostarczając wiadomości bezpośrednich (imiennych) o mieszkańcach prowincji. W przypadku źródeł narracyjnych mamy do czynienia jedynie z informacjami sporadycznymi i absolutnie szczątkowymi. Jeśli zaś chodzi o dane archeologiczne, to w grę wchodzą zarówno pozostałości materialne na stanowiskach, jak i zabytki zdeponowane w zbiorach muzealnych i dokumentacja badań wykopaliskowych oraz nieinwazyjnych (np. magnetometria, fotografia lotnicza etc.). Konfrontacja obu kategorii źródeł pozwoli na wstępne określenie zasięgu zjawisk urbanizacji i romanizacji. Towarzyszyć temu będzie krytyczna analiza literatury przedmiotu. W odniesieniu do źródeł epigraficznych głębszy poziom analizy stanowią badania onomastyczne udokumentowanego zbioru imion własnych mieszkańców prowincji. Analizy tego typu dają możliwość określenia pochodzenia i ewentualnie „głębokości pokoleniowej” romanizacji określonych osób. Do pewnego stopnia wskazują także na identyfikację tożsamościową nosicieli imion. Analiza źródeł archeologicznych pozwoli na zweryfikowanie tez postawionych na podstawie badań źródeł epigraficznych i przybliży odpowiedź na pytanie o zasięg romanizacji w obrębie życia codziennego. Konfrontacja obu typów źródeł pozwoli uniknąć błędów interpretacyjnych, możliwych do popełnienia przy badaniu tylko jednej kategorii informacji.

Wybrane publikacje powstałe w ramach realizacji projektu:
L. Mrozewicz, Romanisierung als Integrationsfaktor des Imperium Romanum, StErGn 16/2017, pp. 281-294 (link: http://steurgn.pl/steurgn-162017.html)
M. Duch, The integration process of the Lower Moesian areas, StErGn 16/2017, p. 371-398 (link: http://steurgn.pl/steurgn-162017.html)
Z. Kaczmarek, Textile Production and Consumption in Roman Provinces and in Free Germania– a 21st Century Perspective, StErGn 16/2017, pp. 567-584 (link: http://steurgn.pl/steurgn-162017.html)
Z. Kaczmarek, Creolising Textiles. Some new light on textile production and consumption in Roman Age Free Germania, in: Archaeological Textiles – Links Between Past and Present NESAT XIII (2018, ), Technical University of Liberec, Faculty of Textile Engineering in cooperation with Institute of Archaeology of the CAS, Prague
L. Mrozewicz, Status prawny prowincji mezyjskich w okresie wojen markomańskich, Studia Europaea Gnesnensia 2020, Doi: 10.14746/seg