„Otwarte społeczności – zamknięte przestrzenie. Dynamika osadnictwa obronnego, gospodarki i powiązań ponadregionalnych społeczeństw środkowej epoki brązu w regionie Kakucs (Węgry)”
Grant Narodowego Centrum Nauki
Projekt realizowany pod kierownictwem prof. UAM dr hab. Mateusza Jaegera w latach 2013-2018 dotyczył badań nad społecznościami środkowej epoki brązu (kultura Vatya; 2000/1900-1500/1400 przed Chr.) w regionie Kakucs (Węgry), w dorzeczu środkowego Dunaju. Celem projektu było przeprowadzenie interdyscyplinarnych badań archeologicznych zmierzających do uchwycenia dynamiki rozwoju osadnictwa, scharakteryzowania relacji człowiek-środowisko oraz określenia hipotetycznych związków funkcjonalnych i przestrzennych pomiędzy zarejestrowanymi kategoriami stanowisk oraz ich kontekstem geomorfologicznym. W zamierzeniu autora projektu zgromadzenie wiedzy dotyczącej poszczególnych, kluczowych obszarów naszego kontynentu, w toku kompleksowych regionalnych studiów osadniczych, służyć ma realizacji nadrzędnego celu, jakim jest (w perspektywie wielu lat) prezentacja całościowego, modelowego ujęcia dynamiki społeczeństw epoki brązu w Europie.
W założeniu, projekt integrował badania wykopaliskowe z metodami nieinwazyjnymi i przyrodniczymi. Obok precyzyjnych badań wykopaliskowych, zastosowano również metodę magnetometryczną, georadarową, badania geochemiczne (m. in. na zawartość fosforu i metali ciężkich) i analizy radiowęglowe. Makroszczątki roślinne oraz zabytki ceramiczne pozyskane w trakcie badań wykopaliskowych stały się podstawą dwóch rozpraw doktorskich zrealizowanych w Uniwersytecie Christiana Albrechta w Kilonii – obok Instytutu Archeologii Węgierskiej Akademii Nauk w Budapeszcie – głównego partnera naukowego UAM w projekcie.
Wybrane publikacje powstałe w ramach realizacji projektu:
Jaeger M., Kulcsár G., Kakucs-Balla-Domb. A Case Study in the Absolute and Relative Chronology of the Vatya Culture, Acta Archaeologica Hungarica 64, 289–320, 2013
Kovács G., Kulcsár G., Serlegi G., Jaeger M., Taylor N., Pető A., „Kakucs–Turján mögött” bronzkori lelőhelyen végzett régészeti talaj-mikromorfológiai és talajtani vizsgálatok eredményei, Agrokémia és Talajtan 66(1), 35-60, 2017
Jaeger M., Kulcsár G., Taylor N., Staniuk R. (red.), Kakucs -Turján a Middle Bronze Age multi-layered fortified settlement in Central Hungary, Poznań-Bonn, 2018
Niebieszczański J., Jaeger M., Pető A., Hildebrandt-Radke I., Kulcsár G., Staniuk R., Taylor N., Czebreszuk J., Revealing the internal organization of a Middle Bronze Age fortified settlement in Kakucs-Turján through geoarchaeological means: Magnetometric survey and sedimentological verification of a housing structure, Journal of Arch. Science: Reports 25, 409-419, 2019
Pető A., Niebieszczański J., Serlegi G., Jaeger M., Kulcsár G., The site mapping of Kakucs-Turján by the means of horizontal and vertical proxies: Combining field and basic laboratory methods of geoarchaeology and archaeological prospection, Journal of Arch. Science: Reports 27, 1-17, 2019
